De politie-eenheid Den Haag gaat onderzoek doen naar aanleiding van heftige opnames van zwanenjacht in het Groene Hart. Op de beelden is te zien hoe jagers zwanen half aanschieten, gewond achterlaten, hun jachthond op een levende, gezonde zwaan afsturen en hoe zwaargewonde zwanen aangevallen worden door de jagershonden.

De beelden worden vanavond uitgezonden bij EenVandaag. De politie kwam af op meldingen van dierenarts Saskia van Rooy over misstanden bij de zwanenjacht. Dierenarts Van Rooy legde eerder misstanden vast bij het zwanendriften. Hierdoor kondigde toenmalig staatssecretaris van Economische Zaken Sharon Dijksma een verbod af op zwanendriften per 1 juli 2016. Maar de zwanen zijn hun leven nog steeds niet zeker, blijkt uit de nieuwe beelden.

Zwanen zijn geen ganzen

De jagers hebben van de provincie Zuid-Holland een ontheffing gekregen om zwanen te schieten. De zwanen zouden overlast veroorzaken en schade maken aan de weilanden van boeren. “Pertinente onzin”, aldus Harm Niesen van de Faunabescherming. “Zwanen leven vaak met z’n tweeën, schade is er niet of nauwelijks en je kan zwanen heel goed verjagen zonder ze dood te schieten.” De jagers en boeren vergelijken zwanen met ganzen. Die komen soms bij duizenden tegelijk waardoor een weiland volledig vernield kan worden. “Dat is heel anders dan bij zwanen”, aldus Niesen. “Zwanen leven in de zomer met z’n tweeën, en ze dulden geen andere zwanen in de buurt. In de winter zie je soms twintig of dertig jonge zwanen bij elkaar maar die waaieren weer uit over het land in de zomer. Afgelopen jaar waren er slechts drie meldingen waarbij schade zou zijn ontstaan door zwanen groter dan €250.” Jagers houden het erop dat zij de zwanenstand beheren om te voorkomen dat er een plaag ontstaat.

Zwaargewonde neergeschoten zwanen achtergelaten

De agenten die ter plaatse kwamen op melding van dierenarts Van Rooy geloofden in eerste instantie de jagers die net de zwanen hadden neergeschoten. “Zij zeggen dat het stuiptrekkingen waren, en dat heb ik voor waar aangenomen”, aldus één van de agenten ter plaatse. Nu de politie meer beelden heeft gezien komt ze hierop terug en stelt een onderzoek in. Ook roept de politie dierenarts Van Rooy op om aangifte te doen en haar beelden van de zwanenjacht ter beschikking te stellen. Dierenarts Van Rooy in EenVandaag: “Hier in de gemeente Stolwijk zijn de afgelopen maanden alle zwanenkoppeltjes afgeschoten, er is geen zwaan meer te vinden. Ze zijn stelselmatig vermoord en een gruwelijke, langzame dood gestorven. Ook heb ik meerdere aangeschoten zwanen met kapotgeschoten vleugels aangetroffen.” Dierenarts Van Rooy is met de aangeschoten zwanen naar de praktijk gegaan en heeft röntgenfoto’s laten maken van de vleugels. Daarop zijn duidelijke botbreuken en kogeltjes te zien. Het achterlaten van aangeschoten wild of het niet afschieten van aangeschoten wild staat haaks op de gedragscode die door de Koninklijke Nederlandse Jagersvereniging is opgesteld.

Reactie Koninklijke Nederlandse Jagersvereniging

De KNJV laat schriftelijk weten dat beeld van een dier dat neergeschoten wordt indruk maakt en emotionele reacties oproept. Maar volgens de KNJV hebben ze ontheffing om overlast en schade door zwanen te beperken. Boeren krijgen een vergoeding bij ontstane schade maar de KNVJ erkent dat de laatste jaren er nauwelijks schade is uitgekeerd. Dierenarts Van Rooy stelt dat er het afgelopen jaar geen enkele schademelding uit de gemeente Stolwijk is gekomen. Toch zijn alle zwanen daar afgeschoten.

Lees & bekijk ook deze uitgebreide longread over de zwanenjacht:

Het is nog niet duidelijk hoe het gisteravond uit de hand heeft kunnen lopen in Scheveningen. Honderden jongeren raakten in gevecht met elkaar en keerden zich tegen de politie toen die ingreep.

Statiegeld Nederland opent deze maand twee winkels waar mensen hun blikjes en flessen kunnen inleveren. De winkels moeten het makkelijker maken om de lege verpakkingen weg te brengen. Dat gaat met het huidige systeem in grote steden niet altijd goed.

Vooral in supermarkten staan nog lange wachtrijen voor statiegeldmachines. Dit zorgt soms voor irritaties tussen klanten en 'statiegeldverzamelaars'. De twee winkels in Rotterdam en Amsterdam moeten het begin zijn van een oplossing voor dit probleem. Maar hoe realistisch is die?

'Niet genoeg'

"Die twee statiegeldwinkels zijn een mooie service voor de supermarkten. Die worden zo ontlast. Maar verder lossen ze helemaal niks op van het probleem waar we nu mee zitten", zegt Dirk Groot, die met zijn stichting Zwerfinator zwerfafval probeert te verminderen. Hij vindt de nieuwe winkels een 'stap in de juiste richting', maar merkt op dat er nog veel moet gebeuren.

Volgens hem zijn er vooral in de grote steden te weinig inleverpunten. En dat is hét grote probleem. "Je kunt overal blikjes en flesjes kopen, maar je kunt ze bijna nergens inleveren. En voor een zo'n winkel ga je niet van Amsterdam-West naar het centrum lopen om je blikje in te leveren", denkt hij.

Geen innameplicht

Het kleine aantal innamepunten waar hij zo kritisch over is, zou vooral komen doordat er geen innameplicht is. Mensen zijn het namelijk niet verplicht om gebruikte blikjes, flesjes en kratten in te leveren. Het wordt niet gestimuleerd, zegt Groot.

"De verhouding tussen statiegeld en het product dat je koopt is helemaal zoek. Heel veel mensen vinden het gewoon niet de moeite waard." Juist doordat die stimulans uitblijft, wordt er weinig gedaan om meer innamepunten te creëren. En de drukte echt onder controle te krijgen.

'Hoe slechter ze het doen, hoe meer ze verdienen'

Bedrijven als Statiegeld Nederland maken winst op elk blikje en flesje dat niet wordt ingeleverd, legt Groot uit. "Ze doen niet meer dan nodig is. Ze verdienen er juist aan als er minder wordt ingeleverd."

"Al die miljoenen aan statiegeld die niet worden ingeleverd, dat blijft gewoon bij statiegeld Nederland", vervolgt hij. "Ze zeggen dat ze investeren in allerlei nieuwe innamepunten, verbetering van het systeem, enzovoort, maar daar zien we weinig van. Hoe slechter ze het doen, hoe beter ze verdienen."

Overlast en ongedierten

Een gevolg van dit systeem is dus dat de groep mensen die niet in een lange rij in de supermarkt wil staan, de statiegeldproducten in een normale prullenbak in huis of op straat gooit.

Bij dat laatste komen vervolgens 'verzamelaars' of 'jagers' kijken, die de afvalbakken op straat niet altijd even netjes achterlaten wanneer ze klaar zijn, volgens Groot. In grote steden zoals Rotterdam en Amsterdam zorgt dat voor overlast en soms ongedierten.

Wettelijk verplichten

Ook stevige hulp van de politiek om dit probleem op te lossen blijft uit, zegt Groot. Hij vindt dat er meer kan worden gedaan. "Een statiegeldplicht en innameplicht, dat kun je gewoon wettelijk afdwingen. In Duitsland doen ze dat ook. Daar hebben ze het zelfs op zuivelverpakkingen."

"Er worden steeds redenen verzonnen waarom het niet kan", gaat hij verder. "Maar dat is als je iets niet wil. Als je iets wel wil, dan zoek je naar oplossingen."

'Ze hebben de kennis niet'

Wat zouden de bedrijven zelf dan moeten doen om dit op te lossen? "Meer inleverpunten", herhaalt Groot. "Maar ook moet het statiegeldbedrag omhoog en moeten platte blikjes en flessen zonder etiket worden geaccepteerd. Die mag je nu niet inleveren."

Groot roept dit vanuit zijn expertise al langer, maar volgens hem is dit nog niet doorgevoerd omdat er vaak aan de verkeerde knoppen wordt gedraaid. "Ze hebben niet de kennis van de straat, maar alleen de kennis van kantoor."